کاني باريت از دسته سولفاتها جزء گروه عناصر قليايي خاكي و داراي فرمول شيميايي BaSO₄بوده و منبع اصلي تهيه عنصر باريم محسوب مي شود. باريم داراي عدد اتمي56، عدد جرمي 34/137، الكترونگاتيويته 85/0، شعاع يوني 36/1 آنگستروم و پتانسيل يوني 5/1 مي باشد. فراواني اين عنصر به صورت تركيب قابل حل BaSO₄ در آب دريا 20 ميكروگرم در ليتر است.
ميانگين عنصر باريم در پوسته 425 گرم درتن يا قسمت در ميليون (ppm) است )يعني 0425/0%). ميانگين آن در گرانيت 1220ppm و در دياباز160ppm مي باشد. در فلدسپات3 %، در پلاژيو كلازها3/7%، در مسكوويت 9/9 % و در بيوتيت 8-6 % BaO مي توان وجود داشته باشد.
7/65 درصد BaO و 3/34 درصد SO₃ در ساختمان باريت خالص وجود دارد. حلاليت اين كاني در آب و اسيد، در درجه حرارتهاي عادي، بسيار كم است، بنابراين مي توان از آن به عنوان ماده شيميايي خنثي استفاده كرد. از هرگرم باريت در درجه حرارت عادي در حدود 2 ميلي گرم در هر ليتر آب حل مي شود. با افزايش حرارت به ميزان حلاليت باريت زيادتر شده، به طوري كه از هر گرم باريت در درجه حرارت 500 تا 1000 درجه سانتيگراد بخار آب، 40 ميلي گرم آن در هر ليتر آب حل مي شود. حلاليت باريت با حضور كلريد در آب افزايش مي يابد (هسلي و مورگ 1951). در اثر شيميايي باريت، ويتريت (BaCO₃) كه كربنات باريم طبيعي است، حاصل مي شود. اين كاني به سختي گداخته مي گردد و ساختمان بلورين آن در اثر گرما (شعله فوتك) شكسته مي شود. اين كاني داراي خاصيت لومينسانس بوده و حرارت دادن شديد آن سبب تظاهر رنگ سبز متمايل به زرد مي گردد. اگر پودر اين كاني به داخل شعله دميده شود، رنگ سبز متمايل به زرد به شعله مي دهد.
باريم با شعاع يوني 36/1 انگستروم، پتانسيل يوني 5/1، الکترونگاتيوي 85/0، عدد کوردينانسيون 8 بوده و از عناصر ليتوفيل محسوب مي شود. باريم از نظر شيميايي بسيار شبيه به كلسيم است و فرم خالص آن به رنگ سفيد- نقره مشابه سرب است. اين فلز زماني در معرض هوا قرار مي گيرد، بسيار آسان اكسيد مي شود و با آب و الكل واكنش پذيري بالايي دارد و توسط آب و يا الكل تجزيه مي شود.
بيشتر مواد مركب حاوي عنصر باريم به علت وزن مخصوص بالاي آن‌ (بالاتر از 2/4 گرم بر سانتي متر مکعب) که ناشي از وزن اتمي بالاي آن (137) مي باشد، كاني شفاف و سنگين ناميده مي شوند.

باريم به صورت يك عنصر كمياب در بسياري از سنگ ها وجود دارد، اين عنصر بيشتر در سنگ هاي آذرين اسيدي يافت مي شود و هنگام واكنش هاي بين آب و سنگ، به محيط آبي وارد مي شود، ولي انحلال آن به تشكيل كاني سولفات باريم يا باريت وابسته است. بنابراين تمركز باريم در آب هاي سطحي و زيرزميني به طور معكوس به تمركز سولفات بستگي دارد.
باريم به سرعت در هوا اكسيد مي شود و دستيابي به اين فلز در شكل خالص آن مشكل بدست مي آيد. باريم به صورت اوليه به صورت كاني باريت (سولفات باريم متبلور) يا ويتريت (BaCo₃) Witherite يافت مي شود. باريم از نظر اقتصادي از طريق الكتروليز كلريد باريم مذاب (BaCl2) ايجاد مي شود.
اكسيداسيون در باريم به آساني اتفاق مي افتد و باريم به ندرت به شكل خالص باقي مي ماند بنابراين باريم بايد در زير نفت سفيد و يا مايعات داراي اكسيژن آزاد مناسب نگهداري شوند.
مهمترين مواد مركب باريم پروكسيد، كلريد، سولفات، كربنات، نيترات و كلرات هستند. زماني كه باريم مي سوزد، نمك هاي باريم به رنگ سبز درخشان در مي آيند.
باريم با منشأ طبيعي مخلوطي از 7 ايزوتوپ پايدار است. 22 ايزوتوپ آن شناسايي شده اند اما اين ايزوتوپهاي با خاصيت راديواكتيو بالا و نيمه عمري از رنج چندين هزارم ثانيه به چندين دقيقه مي باشد. تنها يك مورد استثناء Ba^133 با نيمه عمر 51/10 سال مي باشد.
پودر باريت BaSo₄ به صورت پودري سنگين با وزن مخصوص 5/4، سختي 5/3- 5/2، سفيد رنگ تا خاكستري با جلاي شيشه اي، كليواژ كامل در جهت {001}، بدون بو و غيرمحلول در آب و حلال هاي آلي است و به علت محلول نبودن در آب خاصيت سمي ندارد حال آن که سولفيد باريم به علت محلول بودن و آزاد شدن يون باريم در آب به شدت سمي است. باريت خالص از 7/65 % SO₃ و 3/43 % BaO تشكيل شده است وليكن در طبيعت باريت با ناخالصي هايي همراه است كه اين ناخالصي ها از وزن مخصوص آنها مي كاهند.

  اين كاني از نظر بلورشناسي در سيستم ارتورمبيك و رده دي پيراميدال متبلور مي شود. اين كاني دو محوره مثبت بوده و زاويه بين محورهاي نوري درآن36 تا 5/37 درجه است.
غالباً بلورهاي آن به صورت صفحه اي مسطح در جهت (001) ديده مي شود. علاوه بر آن در اشكال منشوري، هم بعد، تيغه اي، توده اي، ستوني، رشته اي، صفحات خميده، دانه اي، نهان بلور، ورقه هاي درشت پرمانند و كروي همچنين به صورت رز صحرايي ديده مي شوند. در اين كاني معمولاً ماكل هاي پلي سنتتيك تشكيل مي شود كه به صورت نوارهايي در روي سطح آن ديده مي شود. وضعيت محورهاي بلوري در آن به صورت زير مي باشد:

محورهاي a وc در بلورهاي باريت بسيار شاخص و برجسته است و محورهاي b در تمامي بلورهاي تيغه اي و در گروههاي واگرا مشترك است.
از لحاظ مشخصات ميكروسكوپي، اين كاني داراي بيرفرانژانس نسبتاً ضعيف است به طوري كه 12 % = na-ny كه كمي بالاتر از كوارتز است و به ندرت از رنگهاي نارنجي و زرد درجه اول بالاتر مي رود. در اكثر مواقع رنگ بيرفرنژانس آن لكه لكه به نظر مي آيد. اين كاني داراي ديسپرسيون ضعيف مي باشد. در ديسپرسيون زاويه محورها، مقدار زاويه v2 براي نورهاي مختلف ثابت نيست. در مورد كاني باريت ديسپرسيون زاويه محورها براي نور قرمز (r) كمتر از نور بنفش (v) است (v>r).

باریت( باریتین ) چیست :

باریت ( Baryte) یا (باریتین) به انگلیسی (BaSO₄) :ماده‌ای معدنی دارای سولفات باریم است. ترکیبات شامل باریت، سلسـتین، آنگلزیت و آنهیدرات را گروه باریت می‌نامند. باریـت منبع اصلی تهیه باریم است. باریت و سلستین محلول جامد (BaSrSO₄)را می‌سازند. این کانی از مجموعه کانی هاست و از کلمه یونانی barus به معنای سنگین گرفته شده‌ است.

موارد کاربرد :

باریت عمدتاً بعنوان پرکننده در تهیه گل حفاری ، لاستیک ، کاغذهای مرغوب ، کابل‌سازی ، پلاستیک سازی ، ساخت و پردازش کائوچو ، رنگ سازی ، سرامیک سازی ، ساخت شیشه‌های شفاف ، صنایع چینی‌سازی ، لوازم آرایشی ، جوهر سفید و لاک غلط گیر ، ساخت لباس‌های عایق ، لنت ترمز ، شمع خودرو ، لوله‌های خلاء ، وسایل آتش بازی ، مواد منفجره ، آلیاژ ، حفاظت پرتو ، در لامپ‌های فلوئورسنت ، در رآکتوهای هسته‌ای ، داروسازی و پزشکی یافت می‌شود.

شرکت مهندسی زمین کاو تامین کننده انواع باریت جهت استفاده در مصارف گوناگون بخصوص صنایع حفاری و صنایع خودرو سازی، رنگ سازی در دانه بندی های مختلف می باشد.

فرمول: BaSO4
رنگ : بی‌رنگ، سفید
وزن مخصوص : 4.5
سیستم : ارتورومبیك
این كانی با فرمول شیمیایی BaSO4و در سیستم ارتورومبیك متبلور
می‌شود. نام دیگر آن Heary spar می‌باشد به رنگ سفید تا خاكستری …
فرمول: BaSO4
رنگ : بی‌رنگ، سفید
وزن مخصوص : 4.5
سیستم :ارتورومبیك
این كانی با فرمول شیمیایی BaSO4و در سیستم ارتورومبیك متبلور می‌شود. نام دیگر آن Heary spar می‌باشد به رنگ سفید تا خاكستری روشن می‌باشد یك كانی اوپك است و دارای جلای شیشه ای تا صدفی است سختی آن ۲/۵ تا ۳/۵ می‌باشد استرانیم و سرب باریم جانشینی انجام می‌دهند.
ویژگی شاخص:
این كانی را به واسطه چگالی زیاد ( در مقابل كانیهای غیر فلزی زیاد است) وزن مخصوص آن ۴/۳ تا ۴/۶ می‌باشد .
پیدایش:
این كانی نسبتاً فراوان است. معمولاً به صورت كانی باطله در رگه های هیدروترمال و همراه با سنگ معدنهای نقره‌ـ سرب‌ـ مس‌ـ كبالت‌ـ منگنز و آنتیمون یافت می‌شود. در رگه‌های آهكی همراه با كلسیت دیده می‌شود. در ماسه سنگها همراه با سنگ معدنهای مس وجود دارد و گاهی هم به صورت سیمان در ماسه سنگها هم دیده می‌شود.

كاربرد:
بیشترین درصد باریت تولیدی به عنوان گل حفاری در حفاری چاههای نفت به كار می‌رود، این گل مانع از خروج گازهای در حین حفاری شده و همچنین باعث سرد شدن مته حفاری و كمك به بیرون آمدن تفاله حفاری از درون چاه می‌كند.
منبع تهیه مواد شیمیایی باریم‌دار
به صورت خرده شده و به عنوان روكش و پوشش در لاستیك‌سازی
باریت خرد شده به عنوان پوشش سیمان لوله های زیر آب در نقل و انتقال نفت و گاز مصرف می‌شود.
در رادیولوژی دستگاه گوارش نیز به بیمار سولفات باریم خورانده می‌شود.
علت نامگذاری آن :
از لغت یونانی به معنی سنگین گرفته شده است.

باریت تا آغاز فعالیت حفاری های اکتشافی نفت، به عنوان کانی بی ارزش و در معدن کاری، به عنوان باطله دیگر مواد معدنی به شمار می رفت، در واقع، توسعه و توجه به اکتشاف و استخراج این کانی در سراسر جهان، عمدتاً به خاطر نیاز به صنعت نفت بوده است. حدود 90 درصد از باریت تولیدی جهان، در صنایع حفاری و بقیه در مصارف صنعتی و پزشکی به کار می رود. باریت به دلیل وزن مخصوص بالا، خنثی بودن از نظر شیمیایی و قیمت مناسب، در گل حفاری استفاده می شود. در شیشه سازی به عنوان همگن کننده ماده مذاب و درخشندگی و شفافیت محصول، مصرف دارد. همچنین این ماده معدنی به عنوان پرکننده در لاستیک، پلاستیک و کاغذسازی مصرف می شود. این کانی به دلیل خاصیت جذب پرتو رادیواکتیو، در ساخت بلوک های سیمانی و نیروگاه ها به کار می رود.

همچنین از باریت در مخلوط لاستیک آسفالت برای ساختن توقف گاه ها و باند فرودگاه استفاده می شود و از دیگر موارد استفاده باریت، در ساختن سرامیک های ویژه و نیز در تهیه آهنربای دائمی و ساختن لیتوپون است که در رنگ سازی کاربرد دارد. از دیگر ترکیب های باریم که در صنعت کاربرد دارد، کربنات باریم است. این کانی، در چرم سازی، پارچه بافی و همچنین هیدروکسید باریم در پالایش و تهیه شکر از ملاس و نیترات آن نیز در ساخت گلوله های منور و چاشنی های انفجار به کار می رود.

همچنین از باریت در مخلوط لاستیک آسفالت برای ساختن توقف گاه ها و باند فرودگاه استفاده می وشد و از دیگر موارد اسفتاده باریت، در ساختن سرامیک های ویژه و نیز در تهیه آهنربای دائمی و ساختن لیتوپون است که در رنگ سازی کاربرد دارد، کربنات باریم است. این کانی، در چرم سازی، پارچه بافی و همچنین هیدروکسید باریم در پالایش و تهیه شکر از ملاس و نیترات آن نیز در ساخت گلوله های منور و چاشنی های انفجار به کار می رود.

همچنین از باریت در مخلوط لاستیک آسفالت برای ساختمان توقف گاه ها و باند فرودگاه استفاده می شود و از دیگر موارد استفاده باریت، در ساختن سرامیک های ویژه و نیز در تهیه آهنربای دائمی و ساختن لیتوپون است که در رنگ سازی کاربرد دارد. از دیگر ترکیب های باریم که در صنعت کاربرد دارد، کربنات باریم است. این کانی، در چرم سازی، پارچه بافی و همچنین هیدروکسید باریم در پالایش و تهیه شکر از ملاس و نیترات آن نیز در ساخت گلوله های منور و چاشنی های انفجار به کار می رود. از دیگر موارد مصرف این کانی، استفاده از آن به عنوان پوشش سیمان لول های زیرآب در انتقال نفت وگاز است که این امر، به خاطر سنگینی و خنثی بودن آن می باشد ودر آخر اینکه سولفات باریم در داروسازی کاربرددارد.

افزون بر موارد یاد شده، عنصر باریم (باریم یک عنصر شیمیایی خیلی فعال است) در گرما و یا در اثر برخورد به آسانی آتش می گیرد، به آسانی در برابر اکسیژن، نیتروژن، هیدروژن و آب واکنش می دهد و به این خاطر، مانند دیگر فلزهای فعال، در نفت سفید نگهداری می وشد. در فناوری ایجاد خلا، ، به عنوان فلز جذب کننده گازهای باقیمانده، و مقادیر کمی از آن در استخراج وب مس و سرب به عنوان کاهنده (گیرنده اکسیژن) و عامل احتراق و برطرف کننده گازها به کار می رود.

آلیاژ باریم یا نیکل، برای الکترودها، برای شمع موتور اتومبیل و لامپ های الکترونیکی استفاده می شود.

نام باریت از کلمه یونانی باروس (Barus) به معنی سنگین گرفته شده و برای اولین بار در سال 1771 توسط هامیلتون (Hamilton) و به نظر بعضی از مولفین ، توسط شیل (Scheele) بکار گرفته شده است. نامهای دیگری هم نیز منجمله هوی اسپار (Heavy Spar) ، تیف (Tiff) ، کوک (Cawk) ، باریتس (Barytes) و باریتین بکار رفته است.
این ماده معدنی بدلیل وزن مخصوص بالای آن از سالهای 1930 در حفاریهای اکتشافی مورد استفاده قرار گرفت. وزن مخصوص بالا و خنثی بودن آن از نظر شیمیایی موجب بکارگیری گسترده این کانی به عنوان یک عامل وزنی در مایعات و یا گلهای حفاری میشود. بیشترین مصرف باریت در حفاری چاه های عمیق نفت و گاز می باشد بطوریکه تقریبا 85% تقاضا برای این ماده معدنی را در بر میگیرد که بالغ بر 6 میلیون تن در سال است. (راسیکل 2000). گل حفاری در روش دورانی و در مناطقی که فشار گاز یا مایع در اعماق زیاد است ، برای حفاظت و جلوگیری از فوران چاه یا ریزش دیوار و همچنین معلق ماندن مته حفاری در چاه استفاده میشود.
خصوصیاتی مانند وزن مخصوص بالا ، خنثی بودن آن از نظر شیمیایی ، فراوانی ذخایر ، سهولت استفاده و ارزانی آن سبب شده تا در اکثر نقاط دنیا و در بسیاری از صنایع در ساختن مواد شیمیایی باریم دار، پر کننده های ویزه ، سرامیک ، لاستیک ، شیشه های شفاف ، کاغذ ، لوازم آرایشی ، پلاستیک ، لباسهای عایق ، کابل ، جوهر سفید ، آلیاژها ، رنگ ، چینی ، چاشنی فشنگ ، گرانول ، لنت ترمز ، چراغهای راهنمایی با نور سبز ، لیتوپون مورد استفاده قرار میگیرد ولی میزان مصرف آن در این صنایع کمتر از یک میلیون تن در سال برآورد شده است.
این کانی در سالهای قبل به عنوان باطله سایر مواد معدنی محسوب میشد. با آغاز فعالیت حفاری اکتشاف چاه های نفت در ایران ، باریت به عنوان یک ماده معدنی اقتصادی به شمار آمد. در ایران تا سال 1338 هجری شمسی ، باریت مورد نیاز برای شرکتهای نفتی از خارج تامین میشد ولی از این تاریخ به بعد اولین استخراج و بهره برداری از معادن توسط دو شرکت عمده باریت ایران و ماگوبار آغاز گردید و در سالهای 1355 و 1356 به اوج تولید خود یعنی 220 هزار تن در سال رسید. در سال 1340 ، اولین کارخانه تهیه پودر باریت تاسیس و به مرحله بهره برداری رسید و دو کارخانه دیگر تولید پودر باریت ، در سال 1353 در پرندک ساوه و سلفچگان شروع بکار نمودند.در سال 1353 تعداد 30 معدن باریت فعال بوده که اکثریت آنها در استان مرکزی بودند. میزان استخراج این کانی در سال 1353 بالغ بر 80000 تن (میچالسکس 1974) و در سال 1358 بالغ بر 180000تن بوده است.(مورگان 1980).
مشخصات باریت
باریت یکی از سنگینترین کانیهای سولفاته است و تنها کانی که در این رده از وزن مخصوص بالاتری برخوردار میباشد انگلزیت (PbSo4) است. فرم بلورین باریت اکثرا بصورت بلورهای تیغه ای ، ورقه ورقه مانند ، لایه ای یا رشته ای است. در بیشتر ذخایر تجاری بصورت نودلها ، کنکرسیونها ، تجمعات گلسرخ مانند ، ورقه های نازک تا لایه ای مشاهده میشود.
مشخصات فیزیکی و مکانیکی
مشخصه اصلی این ماده معدنی وزن مخصوص زیاد 4.5 گرم بر سانتی متر مکعب آن است که در مقایسه با سایر مواد غیر فلزی بسیار سنگین میباشد. (4.3 الی 4.6). این کانی ترکیب طبیعی سولفات باریم با فرمول BaSO4 میباشد.
لازم بذکر است که وجود ناخالصیها در این کانی ، بطور متداول وزن مخصوص آنرا پایین میاورد. سختی آن 3 تا 3.5 است. از لحاظ اقتصادی با توجه به میزان سهولت در آسیب پذیری باریت ، اصطلاحات سخت و نرم به آن نسبت داده میشود. رنگ خاکه آن اکثرا سفید میباشد و گاهی در اثر مالش یا خراشیده شدن بودار میشود.
اگر باریت کاملا خالص باشد به صورت بیرنگ و شفاف است ، ولی باریت خالص بندرت یافت میشود و در اغلب موارد ، وجود ناخالصیها در باریت باعث ایجاد رنگهای متنوع در آن میشود. به عنوان مثال در اثر وجود ادخلهای گاز یا مایع به رنگ سفید ، در حضور ادخلهای آهن به رنگ قرمز و وجود ادخلها هیدرو کسید آهن باعث ایجاد رنگ زرد یا قهوه ای در این کانی میشود ، علاوه بر آن وجود مواد آلی (مواد هیدروکربن یا بیتومینه) آنرا برنگ تیره تا سیاه در میاورد. در صورت وجود ادخال یا ناخالصی این کانی در مقابل نور کدر بوده و در صورت داشتن رنگ سفید با مرمر سفید و خاکی شباهت پیدا میکند.
جلای این کانی ، شیشه ای تا چرب و گاهی مرواریدی است. این کانی دارای سه سیستم رخ (کلیواژ) میباشد که کاملترین آنها به موازات سطح (001) است. باریت در بیشتر موارد شکننده و دارای سطح شکست ناصاف است.
این کانی اغلب همراه با کانیهای کالکوپیریت ، کلسیت ، آرگونیت ، پیریت ، کوارتز ، وانادینیت ، سروسیت و فلورین یافت میشود.
مشخصات شیمیایی
این کانی از دسته سولفاته ها بوده و دارای فرمول شیمیایی BaSo4 است. باریت منبع اصلی تهیه عنصر باریم محسوب میشود. باریم دارای عدد اتمی 56 ، عدد جرمی 137.34 ، الکترونگاتیوه 0.085 ، شعاع یونی 1.36 آنگستروم و پتانسیل یونی 1.5 میباشد و جزء گروه عناصر قلیایی خاکی است. فراوانی این عنصر به صورت ترکیب قابل حل BaSo4 در آب دریا 20 میکروگرم در لیتر است. میانگین عنصر باریم در پوسته 425 گرم در تن یا قسمت در میلیون (PPM) است یعنی (0.0425%). میانگین آن در گرانیت 1220 PPM و در دیاباز 160 PPM میباشد. در فلد اسپات پتاسیم 3% ، در پلازیوکلازها 7.3% ، در مسکویت 9.9% و در بیوتیت 8-6% Bao میتواند حضور داشته باشد.
برخی از خواص فیزیکی و بلورشناسی کانیهای باریم دار
نام کانی باریت
فرمول شیمیایی BaSo4
سیستم تبلور ارترومبیک – دی پیرامیدال
وزن مخصوص 4.48
سختی (موس) 3.5- 3
کلیواژ (رخ) کامل،خوب
ناقص
ضریب انکسار(n) 1.648 – 1.634
محور نوری دو محوره مثبت
رنگ بیرنگ،سفید،آبی،قرمز،زرد،خاکستری،قهوه ای،سبز،سیاه
رنگ خاکه سفید
جلا شیشه ای – چری خاکی

حلالیت این کانی در آب و اسید ، در درجه حرارتهای عادی بسیار کم است ، بنابراین میتوان از آن به عنوان یک ماده شیمیایی خنثی استفاده کرد. حلالیت باریت با حضور کلرید در آب افزایش میابد.(هسلی 4 و مورگ 1951). در اثر هوازدگی شیمیایی باریت ، ویتریت (BaCo3) که کربنات باریم طبیعی است ، حاصل میشود. با بالا رفتن ناخالصیها در باریت ایزومورفهای گوناگونی میتواند تشکیل شود. در جدول زیر مشخصات شیمیایی باریت نشان داده شده است.
برخی از مشخصات شیمیایی باریت
نام BaSo4
جرم مولکولی 233.4
نقطه ذوب (سانتیگراد) 1580
نقطه جوش (سانتیگراد) 1149
PH خنثی (7)

بلور شناسی
این کانی از نظر بلور شناسی در سیستم ارتورمبیک و رده دی پیرامیدال متبلور میشود. این کانی دو محوره مثبت بوده و زاویه بین محورهای نوری در آن 36 تا 37.5 درجه است. غالبا بلورهای آن به صورت صفحه ای مسطح در جهت (001) دیده میشود. علاوه بر آن در اشکال منشوری ، هم بعد ، تیغه ای ، توده ای ، ستونی ، رشته ای ، صفحات خمیده ، دانه ای ، نهان بلور ، ورقه های درشت پر مانند و کروی همچنین به صورت رز صحرایی دیده میشوند. در این کانی معمولا ماکل های پلی سنتتیک تشکیل میشود که به صورت نوارهای در روی سطح آن دیده میشود. وضعیت محورهای بلوری در آن به صورت زیر میباشد:
a:b:c=0.8152:1:1.3736
محورهای a و c در بلورهای باریت بسیار شاخص و برجسته است و محور b در تمامی بلورهای تیغه ای و در گروه های واگرا مشترک است.
از لحاظ مشخصات میکروسکپی ، این کانی دارای بیرفرنژانس نسبتا ضعیف است به طوری که ny-na=%12 بوده که کمی بالاتر از کوارتز است و به ندرت از رنگهای نارنجی و زرد درجه اول بالاتر میرود. در اکثر مواقع رنگ بیرفرنژانس آن لکه لکه به نظر میاید. این کانی دارای دیسپرسیون ضعیف میباشد. در دیسپرسیون زاویه محورها زاویه V2 برای نورهای مختلف ثابت نیست. در مورد کانی باریت دیسپرسیون زاویه محورها برای نور قرمز (r) کمتر از نور بنفش (v) هست. (r<v)

نگاهی به ذخایر، قیمت، بازار و صادرات باریت ایران

در چند سال اخیر در بازار باریت حفاری اتفاقاتی افتاده که تغییرات نرخ این ماده معدنی را از حالت طبیعی آن خارج کرده و بیشتر تحت تاثیر تصمیمات شرکتهای بزرگی است که در این حوزه با هم رقابت می کنند .
این موضوع از یکسو باعث بالا رفتن غیر منطقی قیمت خرید کلوخه معدنی باریت از معادنی شده است که سنگ معدن خود را از طریق مزایده بفروش می رسانند و از سوئی دیگر موجب کاهش قیمت فروش پودر باریت به مصرف کننده های عمده آن یعنی شرکتهای تابعه شرکت ملی نفت شده است . حال باید دید این روند تا کجا قابل تداوم است ولی بهرحال بستگی به سیاستهای شرکتهای تولید کننده و تامین کننده عمده این ماده معدنی دارد.
در مورد باریت کریستال وضع فرق میکند اما باید این موضوع را مدنظر قرار داد که نرخ سنگ معدن باریت کریستال نیز تحت تاثیر قیمت باریت حفاری افزایش قابل ملاحظه ای داشته است ولی این موضوع بدلیل حجم نسبتا کم معاملات اهمیت چندانی ندارد و شرکتهای مصرف کننده از این ماده معدنی قابلیت پرداخت هزینه بیشتر برای تامین آنرا دارند چون محصولات تولیدی خودشان نیز در همین سالها افزایش قیمت داشته است.
در کنار این مسائل البته باید به این نکته نیز اشاره شود که درهرصورت ذخائر معدنی ابدی نیستند و به مرور زمان اولا کاهش یافته ثانیا استخراج آنها بدلیل شرایط سخت تر، پرهزینه تر می شود و همچنین فرآوری و کوبش آنها مستلزم سرمایه گذاری های بیشتر و هزینه های بالاتر خواهد بود و این عوامل در افزایش نرخ این مواد تاثیر خواهند داشت . مسئله کاهش ذخائر باریت معادن کشور یا بهتر است بگوئیم کاهش ذخائر باریت استاندارد بلحاظ وزن مخصوص ، موجب شده است که مصرف کننده عمده این ماده در کشور (شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب) بپذیرد که سطح توقع خود را از این زاویه تعدیل کرده و امروزه، پودر باریت با وزن مخصوص پائینتر از حد استاندارد را نیز از پیمانکاران خود دریافت می کند و آنها را مورد استفاده قرار می دهد کاری که مثلا ۵ سال پیش عملی نبود . خود این تغییر رفتار بمعنای تغییر وضعیت کیفیت این ماده معدنی در کشور است.

با قبول این فرض که این روند بطور طبیعی ادامه خواهد داشت باید انتظار داشته باشیم در سالهای آینده قیمت این ماده در داخل کشور همچنان رو به افزایش گذاشته باشد در حالیکه بخشی از این افزایش ناشی از تورم و شرایط اقتصادی کشور خواهد بود و بخش دیگر مربوط به وضعیت ذخائر معادن باریت در ایران و منطقه است.
همچنین باید به این نکته نیز اشاره شود که وضعیت باریت حفاری تا حدود زیادی متاثر از تقاضای این ماده در بازار ملی و منطقه ای است . همیشه با افزایش قیمت نفت ، سرمایه گذاری ها در این حوزه افزایش می یابد و حالا که علاوه بر افزایش قیمت نفت ، نوعی از رقابت در میدانهای نفتی مشترک بین کشورها نیز درجریان است، این موضوع را نیز باید درنظر گرفت که منطقه ما درحقیقت حوزه نفتی جهان بوده و بخش عمده نفت مورد نیاز جهان از این منطقه تامین میشود . این موضوع همواره موجب افزایش تقاضا برای این ماده معدنی در این نقطه از جهان بوده است . اگر به وضعیت ذخائر معادن باریت در این حوزه نگاه کنیم متوجه میشویم که موقعیت ایران دارای مزیتهای نسبی بالائی نسبت به سایر کشورهای دارای ذخائر باریت در این منطقه است و بهمین دلیل تقاضا برای باریت ایران در منطقه نیز رو به افزایش است . علیرغم مشکلاتی که پیش روی صادرات کشور قرار دارد ولی صدور پودر باریت در این سالها رو به افزایش بوده است.

بهرحال مجموع این عوامل، تعیین کننده قیمت باریت چه بصورت کلوخه معدنی و چه بصورت پودر خواهد بود.
نگاهی به اتفاقات مهم در بازار باریت

در سال جاری چند مزایده و مناقصه در کشور برگزار شده که تاثیر عمده ای در وضعیت بازار باریت داشت . مزایده های یک شرکت معدنی در یزد و شرکت معدنی دیگری در مهاباد ، قیمت سنگ معدن باریت را بشدت بالا برد . همچنین مناقصه محدودی که توسط شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب برای تامین مواد معدنی و شیمیائی مورد نیاز عملیات حفاری ) از جمله باریت ( برگزار شد ، قیمت برنده که برای حداقل سه سال آینده ثابت و بدون تغییر خواهد بود در این بازار تاثیری داشته باشد اما باید منتظر بود و دید که تولید کننده های عمده همچنان بر سر آن رقابت با یکدیگر هستند یا خیر.

قیمت باریت در ماه های پایانی سال

بنظر نمی رسد قیمت باریت تا پایان سال جاری تغییر زیادی بکند چرا که بنظر می رسد قیمت کلوخه باریت در سال جاری حتی بیش از ظرفیت کشش بازار افزایش داشته است لذا جائی برای افزایش بیشتر تقریبا وجود ندارد البته بازار ایران نه تنها در مورد باریت که در بقیه موارد نیز از قاعده ای معین تبعیت نمی کند و همیشه هر اتفاقی در آن ممکن است رخ دهد.

وضعیت فعلی بازار خرید و فروش سنگ معدن باریت حاکی از آن است که موقعیت معدن یا کارخانه تاثیر تعیین کننده ای در قیمت سنگ معدنی باریت یا باریت فرآوری شده ندارد . اگر معدنی به مصرف کننده ها – کارخانه های پودرسازی – نزدیک باشد اینرا بعنوان مزیتی برای خود تلقی کرده و سعی می کند مابه التفاوت کرایه حمل را از خریدار دریافت کند . اصولا نیز چنین است قیمت های سر معدن یا درب کارخانه معمولا بهم نزدیک و مستقل از موقعیت جغرافیائی معدن یا کارخانه هستند . بهمین دلیل بنظر من این موضوع تاثیری در نرخ باریت کلوخه یا باریت فرآوری شده ندارد . درحال حاضر قیمت باریت کلوخه استاندارد حفاری در محل معادن به ازاء هر کیلوگرم حدود ۱۸۰۰ ریال و با تلرانس ۱۰ درصد است . این تلرانس نیز بستگی به خریدار و فروشنده و شکل خرید و فروش دارد که بنظر می رسد طبیعی هم باشد . قیمت سنگ معدن باریت با کیفیت پائین تر از حد استاندارد از مبلغ فوق کمتر است و شرایط معامله در میزان این تفاوت تعیین کننده است.
ذخایر و صادرات باریت در ایران

به نظر نمی رسد تا پایان سال جاری، واردات باریت داشته باشیم ولی صادرات داشته ایم که اطلاعات وزارت صنعت ، معدن و تجارت عددی درحدود ۵۴ هزار تن را اعلام کرده است ولی میزان دقیق آن باید از آمار گمرکات کشور استخراج شود.

از میزان ذخائر کشور، اطلاع قابل استنادی در دست نیست ضمن آنکه بیشتر معادن باریت کشور در اختیار بخش خصوصی است و معمولا این معادن مورد عملیات اکتشاف واقعی و مهندسی قرار نمی گیرند و بیشتر بر ارزیابی های نظری تکیه دارند لذا فی الواقع تعیین ذخائر دقیقی از این ماده معدنی در کشور ناممکن است و باید بر همین آمارهای کلی و غیر دقیق اکتفا کنیم.

از طرف دیگر، شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب مایل بود مشکلات دولت و شرکتهای دولتی با پیمانکاران طرف قرارداد خود را که مشکلات نقدینگی و بدهی های نجومی آنها به پیمانکاران بوده و باعث کاهش توانائیهای شرکتهای طرف قرارداد و بروز توقف در حفارهای نفت و گاز شده است را بدوش صادرات باریت بیندازد که با هوشیاری مسئولین وزارت صنعت ، معدن و تجارت و همچنین خانه معدن ایران ، مشکل به بستر واقعی خود انتقال داده شد و بنظر می رسد کمی از حدت آن کاسته شده باشد . بهرحال همچنان سیاستهای دولت بر تشویق و حمایت از صادرات غیر نفتی است.

قرار است شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب مناقطه دیگری قبل از پایان سال برگزار کند . همانگونه که اشاره شد مناقصه ای که در اواخر تابستان و اوایل پائیز برگزار شد در حقیقت با هدف کشف قیمت باریت و سپس انتخاب ۴ پیمانکار برای تامین نیاز ۴ ساله شرکت مذکور انجام گرفت ولی از آنجا که برنده مناقصه قیمت بسیار پائینی را ارائه داده بود لذا هیچیک از نفرات دوم، سوم و چهارم، قیمت نفر اول را قبول نکردند لذا مناقصه گزار گریزی ندارد مگر برگزاری مناقطه دیگری برای انتخاب سه شرکت دیگر . اگر چنین اتفاقی رخ دهد د رسالهای آینده شاهد خواهیم بود که در یک زمان مواد معدنی و شیمیائی از پیمانکاران مختلف با قیمتهای متفاوت خریداری خواهد شد.